Ostatni pobyt w Tatrach i obserwacja turystów, wywołały u nas sporo zastanowienia i refleksji nad tym, jak przygotowani wychodzimy na górskie szlaki. Często widziane na nogach trampki, albo spotykane o zmroku grupy turystów bez jakiegokolwiek źródła światła natchnęły nas do napisania poniższego postu. Na pewno jest to poradnik bardziej dla początkujących górskich wędrowców niż doświadczonych góromaniaków, ale chcemy, by prezentował on nasz punkt widzenia w kwestii przygotowania, wyposażenia i sposobu uprawiania turystyki w górach, i by był małą cegiełką w budowaniu świadomości bezpiecznego odkrywania górskich szczytów. Jeśli więc jesteś ciekawy jak się przygotować do wycieczki w góry, koniecznie przeczytaj ten post, a potem – przygotuj się do wycieczki i ruszaj na szlak!
Góry, niezależnie od tego, czy te wyższe jak Tatry lub Alpy, czy niższe, jak Bieszczady, Beskidy czy Karkonosze to miejsca na ogół przyjazne turystom. Kiedy jednak pogoda zmienia się na wietrzną, zimną i deszczową, a Ty wędrowcu nie jesteś odpowiednio przygotowany kondycyjnie oraz wyposażony w ciepłe i przeciwdeszczowe ubranie, możesz wpaść w poważne tarapaty. Planując wycieczkę w góry, warto wziąć pod uwagę, że zmiana aury jest niejako wpisana w górską przygodę. Oczywiście kondycja, odpowiednie buty i ubranie to nie wszystko, na co należy zwrócić uwagę wybierając się w góry. Jakie są inne istotne elementy wyposażenia plecaka, jakie zasady obowiązują podczas górskich wędrówek, czy i gdzie warto sprawdzić prognozę pogody i jak się zachować w razie kłopotów, o tym wszystkim przeczytasz w naszym poradniku.
1. Dobra kondycja czyli wycieczka w góry zaczyna się wcześniej niż myślisz
Dobrą kondycję fizyczną warto utrzymywać stale, ale jeśli nie jesteś typem sportowca i nie ćwiczysz regularnie, pomyśl o przygotowaniu się na górskie wycieczki kilka tygodni wcześniej. Niezależnie od tego, czy planujesz spędzić w górach tylko weekend czy dłuższy urlop, dobra kondycja przyda się na każdym szlaku. Czasy przejścia, które podawane są na drogowskazach uwzględniają sprawne zdobywanie wysokości, bez częstych odpoczynków. Dlatego przed wyjazdem w góry warto biegać, jeździć na rowerze, a przynajmniej wybrać się na kilka dłuższych spacerów szybszym krokiem. To w górach naprawdę procentuje
2. Zaplanuj trasę – najlepiej korzystając z mapy i przewodnika
Bez względu na to, czy wybierasz się na krótszą czy na dłuższą, np. całodzienną wycieczkę , jak najdokładniej zapoznaj się z trasą, którą wybrałeś. Możesz skorzystać z przewodnika, w którym znajdziesz opis szlaku wraz z określeniem poziomu jego trudności oraz ze średnimi czasami przejścia. Pamiętaj, że kolor szlaku w Polsce nie wiąże się z poziomem jego trudności. Warto też przeanalizować trasę na mapie, która pokaże, w którym momencie wędrówki czeka Cię podejście, a w którym zejście. Koniecznie trzeba też sprawdzić, czy któryś z branych pod uwagę szlaków lub jego fragmentów nie jest trasą jednokierunkową. Takie występują m.in. w Tatrach Polskich i Słowackich.
Jeśli zostawiasz samochód na parkingu u wejścia na szlak, a szlak nie stanowi pętli, sprawdź również, jak wrócić do miejsca startu. Planując powrót transportem publicznym, upewnij się, że o danej porze będzie on dostępny, nie zawsze w takich miejscach można liczyć na autostop.
I rzecz niby oczywista, ale jak się okazuje nie zawsze brana pod uwagę podczas planowania trasy. A mianowicie pora roku. Latem przy dobrej pogodzie można pokonać zdecydowanie większe odległości niż np. zimą. Dlatego jesienią i zimą warto wyruszać na szlak wcześnie rano, by mieć pewność, że zdążysz zejść ze szlaku przed zmrokiem, lub niedługo po jego zapadnięciu.
3. Sprawdź prognozę pogody
Niezależnie od pory roku i niezależnie od tego, w jakie góry się wybierasz, zanim wyruszysz, sprawdź koniecznie prognozę pogody. Wszyscy świetnie wiemy, że wędrowanie w deszczu czy we mgle to nic przyjemnego, nie mówiąc o tym, że przy takiej aurze widoki będą kiepskie lub nie będzie ich wcale. W takich sytuacjach przełóż po prostu termin wycieczki, ale pamiętaj także, że zapowiedziana w prognozie piękna pogoda w górach może szybko ulec zmianie. Np. w Tatrach w lecie często zdarzają się burze w godzinach popołudniowych lub wczesno popołudniowych, dlatego znów powtarza się zasada – warto na szlak wyjść wcześnie rano. Poza tym, skoro już przy Tatrach jesteśmy, warto pamiętać, że są w nich miejsca, gdzie nawet latem może zalegać śnieg, a i jego opady mogą się zdarzyć.
Na szczytach też przeważnie jest chłodniej niż w dolinach i może tam mocno wiać. Dlatego w miarę możliwości sprawdzaj prognozę pogody w górach, a nie w miasteczku leżącym u ich podnóża.
My od lat prognozę pogody sprawdzamy na stronie i w aplikacji yr.no (dobrze się sprawdza i można wybrać opcję godzinową), zaglądamy także na stronę internetową TOPR-u.
4. Ubierz się odpowiednio czyli buty i strój
Odpowiednie buty to chyba najważniejszy element wyposażenia turysty na górskim szlaku. My zaczynaliśmy od tzw. butów za kostkę, a obecnie od wiosny do jesieni używamy tzw. podejściówek. Są to buty niższe, które nie zabezpieczają bezpośrednio kostki, ale dzięki temu są lżejsze i łatwiejsze w sznurowaniu i tym samym dopasowaniu do stopy. Oczywiście są zwolennicy (do których my należymy) i przeciwnicy tego typu obuwia. Jedno jest jednak pewne, niezależenie czy buty podejściowe czy wyższe, za kostkę, powinny być one na dobrej antypoślizgowej podeszwie (najlepiej na tzw. vibramie, czyli specjalnym rodzaju gumy) i koniecznie muszą być wygodne. Należy jednak pamiętać, że stwierdzenie, że buty są wygodne podczas ich mierzenia w sklepie, nie zwalnia z rozchodzenia ich przed pierwszym wyjazdem w góry. Warto najpierw wybrać się w nich na dłuższy spacer np. do lasu, albo na mały trekking, by oswoić z nimi stopy.
Jak buty, to i skarpety. Dobre skarpety wykonane z odpowiedniej mieszanki materiałowej zabezpieczą Cię przed odparzeniami czy otarciami, ponieważ ich rolą jest odprowadzanie powstałej podczas wysiłku wilgoci na zewnątrz. Skarpety przeznaczone na wędrówkę w cieplejsze dni mają w swym składzie więcej sztucznych włókien (choć wiemy z doświadczenia, że to nie na każdej stopie się sprawdza, czasem lepiej, jak mają więcej włókien naturalnych), a skarpety dedykowane jesiennym czy zimowym wycieczkom, wzbogacone są wełną merino.
Jeśli chodzi o buty, to śmiało możemy polecić te, których używamy od kilku lat: Ewa – Salewa Firetail 3 GTX (bardzo dobrze pasują na wąską stopę), Rafał – Milet Trident Guide.
Odpowiednie ubranie to drugi bardzo ważny element wyposażenia turysty górskiego. Warto ubierać się warstwowo, a w plecaku mieć na tyle miejsca, by schować element ubioru, który w danym momencie nie jest potrzebny. No to jak się ubrać w góry? Weź ze sobą:
- Coś ciepłego czyli lekką bluzę z polaru lub podobnej tkaniny, która przyda się nawet latem, gdy ruszasz na szlak wcześnie rano, a także w wyższych partiach gór, gdzie jak już wspomniałam, potrafi wiać zimny wiatr. Dobrym rozwiązaniem jest też cienka i lekka kurtka puchowa, choć bluza jest jednak bardziej uniwersalna.
- Coś, co ochroni Cię przed deszczem czyli kurtkę przeciwdeszczową. My takie kurtki zabieramy do plecaka niemal na każdą wycieczkę, owszem często tylko nosimy je w plecakach, ale kiedy spadnie deszcz, nie wyobrażamy sobie, byśmy nie mogli z nich skorzystać.
- Spodnie trekkingowe, które zwykle zrobione są z cieńszej lub grubszej tkaniny szybkoschnącej. Dobrym rozwiązaniem są takie, których nogawki można rozsunąć i zrobić z nich krótkie spodenki. Sporo osób na letnie wędrówki wybiera krótkie spodenki, nam też się to zdarza, ale wówczas zawsze w plecaku mamy długie spodnie, nie raz bowiem już ubieraliśmy się w nie na przełęczy czy na grani.
- Koszulkę techniczną oraz bieliznę termoaktywną czyli odzież wykonaną z materiałów odprowadzających wilgoć z powierzchni ciała i ograniczających powstawanie nieprzyjemnych zapachów. Jesienią i zimą warto używać bielizny z wełny merynosów, ponieważ dodatkowo zapewnia komfort cieplny.
- Czapkę, „buffa” czyli chustę wielofunkcyjną i rękawiczki – to trzy nie zajmujące dużo miejsca w plecaku i lekkie akcesoria, która często mogą się bardzo przydać. Czapka – na lato z daszkiem chroniącym od słońca, zimą ciepła, znów najlepiej z wełną merino. Buff to chusta wielofunkcyjna, która w naszym słowniku funkcjonuje pod nazwą marki. Polecamy te konkretnie, ponieważ są zrobione z dobrych materiałów, bezszwowe, lekkie, chronią przed promieniowaniem UV i, co istotne dla nas, wykonane są z recyklingu plastikowych butelek. Rękawiczki nawet cienkie potrafią się przydać latem. Od wiosny do jesieni to obowiązkowy element stroju na szlaku.
5. Plecak i saszetka czyli w co się spakować
Zakładając, że na początek planujesz jednodniowe wycieczki w góry, dobrze by było, gdybyś zaopatrzył się w lekki i wygodny plecak o pojemności ok. 20 l. Kupując plecak warto zwrócić uwagę na to, by był to plecak odpowiednio dla kobiet lub mężczyzn, by był wykonany z dobrego materiału i miał pokrowiec przeciwdeszczowy. Plecak to podstawa, ale warto mieć również saszetkę biodrową, w której zmieścisz chusteczki i telefon – bardzo przydatna rzecz zwłaszcza jeśli zdjęcia na wycieczce wykonujesz telefonem.
6. Jedzenie i picie oraz inne niezbędne elementy wyposażenia plecaka
Jedzenie – na całodniową wycieczkę polecamy zabrać kanapki oraz słodkie przekąski typu czekolada, batonik czy orzechy. Można również zaopatrzyć się w specjalne batony energetyczne, które w razie zmęczenia dodają sił.
Napoje – niezależnie od pory roku, warto mieć ze sobą choćby niewielki termos z herbatą. Poza tym, koniecznie weź wodę niegazowaną, ew. napój izotoniczny.
Oczywiście jeśli na Twojej trasie jest schronisko, w którym można zjeść, sprawę jedzenia można potraktować inaczej, ale warto sprawdzić przed wycieczką, w jakich godzinach można tam kupić posiłek i coś do picia. Trzeba też wziąć pod uwagę, że w schroniskach na popularnych trasach, jak np. w Murowańcu na Hali Gąsienicowej, być może trzeba będzie poczekać na wolne miejsce przy stole, co wydłuży czas wycieczki.
Oto lista rzeczy, bez których nie powinno się wybierać w góry (z pominięciem jedzenia i picia):
- Dokumenty i pieniądze.
- Mapa.
- Naładowany telefon, ew. powerbank.
- Apteczka, w której powinny znaleźć się: lek przeciwbólowy, plastry, opatrunek, opaska elastyczna. Warto mieć też w apteczce folię NRC, która w razie kłopotów chroni przed wychłodzeniem.
- Czołówka czyli latarka, którą umieszczasz na głowie jak opaskę i dzięki temu masz wolne ręce. Warto mieć ją zawsze w plecaku, trzeba bowiem pamiętać, że na szlakach po zapadnięciu zmroku jest zupełnie ciemno.
- Krem z filtrem przeciwsłonecznym – niezbędny latem, ale również zimą.
- Kijki trekkingowe – nie jest to niezbędny element wyposażenia turysty, ale mogą być bardzo pomocne zarówno przy podchodzeniu, jak i schodzeniu. My przyzwyczailiśmy się do nich tak bardzo, że praktycznie nie wybieramy się bez nich w góry.
- Raki – jeśli wiesz, że na szlakach są miejsca, na których zalega śnieg (nie mówimy tu oczywiście o zimie), to weź ze sobą koniecznie lekkie raki. Mogą nie tylko pomóc w pokonywaniu ścieżek, ale wręcz uratować życie. Zimą bez raków w góry nie wychodź.
- Jeśli na szlaku znajdują się sztuczne ułatwienia czyli łańcuchy czy drabinki warto wziąć odpowiednie rękawiczki, które nie będą się po nich ślizgały.
- Pakiety grzewcze.
- Wspomniane wcześniej: kurtka przeciwdeszczowa, polar lub inna ciepła i lekka bluza, czapka, chusta i rękawiczki.
7. A jak to jest z ubezpieczeniem w górach?
Jeśli poruszasz się po polskich szlakach, to w razie konieczności pomocy, zawsze otrzymasz ją bezpłatnie. Nie musisz kupować dodatkowego ubezpieczenia. Jednak już np. w Tatrach Słowackich należy wykupić ubezpieczenie, by móc skorzystać z pomocy HZS (Horská Záchranná Služba) bezpłatnie, w innym wypadku, za każdą akcję ratowniczą będziesz musiał zapłacić z własnej kieszeni.
Przed wyruszeniem w góry warto pobrać i zainstalować aplikację Ratunek, która umożliwia automatyczne przesłanie SMS z lokalizacją miejsca, w którym się znajdujesz i kontakt telefoniczny ze służbami ratowniczymi działającymi w Polsce, w regionach górskich, czyli GOPR i TOPR.
8. Poinformuj dokąd idziesz
Przed wyjściem w góry warto poinformować bliskich, a nawet recepcję hotelu, w którym się zatrzymałeś, dokąd się wybierasz i na którą godzinę planujesz powrót. Jeśli nie będziesz wracać zbyt długo, zawsze jest szansa, że ktoś poinformuje odpowiednie służby ratownicze. Pamiętaj też, by powiadomić o swoim bezpiecznym powrocie wspomniane wcześniej osoby.
9. Kultura w górach
Góry to miejsce dla wszystkich, zadbaj więc, by były przyjazne dla wszystkich. Dlatego pamiętaj o podstawowych zasadach zachowania na szlakach:
- nie śmieć (zabierz wszystkie swoje śmieci ze sobą),
- nie niszcz drzew i innych roślin,
- nie zakłócaj ciszy,
- pozdrawiaj innych na szlaku.
O naszych górskich wycieczkach przeczytacie na blogu w kategorii Góry.
Jeśli podobają się Wam nasze posty, zapraszamy do polubienia strony Aktywnych w podróży na Facebooku oraz do śledzenia naszego profilu na Instagramie. Będzie nam również miło, jeśli zostawicie kilka słów w komentarzu i udostępnicie post swoim znajomym.