Pracowałam kiedyś z kolegą, który pochodził z Siemiatycz. Pamiętam, że kiedy jechał na święta do domu przywoził nam różne tradycyjne smakołyki podlaskiej kuchni. Ot tak, do spróbowania, bo i chętnych zwykle było sporo. Specjalnością jego mamy były babka i kiszka ziemniaczana, ale to tę drugą zapamiętałam najbardziej. Niby prosta potrawa, a jednak ta podlaska podobno smakuje najlepiej. Kiedy więc jechaliśmy do Białowieży, mieliśmy w planie spróbować tamtejszej babki ziemniaczanej. Czytaliśmy też o pysznych kartaczach, kakorach i o soljance. Zupełnie zaś zaskoczył nas Marcinek! Szybko okazało się, że to ciasto moglibyśmy pałaszować do porannej kawy codziennie! Zapraszamy na nasz subiektywny przewodnik po kuchni Podlasia.
Babka ziemniaczana
Babka ziemniaczana, która przywędrowała na Podlasie z Białorusi, bardzo popularna potrawa w tym regionie. Przyrządza się ją z tartych surowych ziemniaków wymieszanych ze skwarkami ze świeżo stopionego boczku lub słoniny, pikantnie przyprawionych i zapieczonych w piecu lub piekarniku na złocisto-brązowy kolor. No właśnie, można by rzec, żadna to filozofia upiec taką babkę, a jednak nasze doświadczenie mówi, że nie zawsze smakuje tak samo pysznie. Na Białorusi babkę ziemniaczaną pieczono w uprzednio nagrzanym piecu żeliwnym, w naczyniu zwężanym do dołu, przez kilka godzin, co nadawało jej niepowtarzalny smak i konsystencję. Upieczoną babkę ziemniaczaną podawano ze śmietaną lub sosem grzybowym. Obecnie w restauracjach serwuje się ją ze wspomnianym sosem lub jako dodatek do pieczeni z mięsa czy gulaszu. W podlaskich domach zaś często babka ziemniaczana podawana jest z zimnym mlekiem.
Warto dodać, że babka ziemniaczana ma swoje święto! Co roku w maju lub w czerwcu w Supraślu odbywają się Mistrzostwa Świata w pieczeniu kiszki i babki ziemniaczanej.
Kartacze
Kartacze to kolejne znane danie kojarzone z Podlasiem, a pochodzące z Litwy. Kartacze przypominają pyzy, ale receptura i kształt są nieco inne. Kartacze to duże owalne kluski ziemniaczane przygotowywane z surowych i gotowanych ziemniaków. To właśnie dodatek surowych ziemniaków czyni je lekko szarymi. Nadzienie kartaczy to mięso wieprzowe lub baranina doprawiona cebulą, pieprzem i majerankiem. Kartacze podaje się gotowane i sowicie okraszone skwarkami i cebulą. Są pyszne i bardzo sycące. Po tym, jak pokonały nas, kiedy zamówiliśmy je po raz pierwszy, teraz często bierzemy jedną porcję na dwoje.
Kakory
Kakory to kolejna potrwa wywodząca się z kuchni pogranicza polsko-litewskiego i kolejna potrawa, którą przygotowuje się z ziemniaków – tym razem jedynie z gotowanych. Nadziewa się je mięsem mielonym z soczewicą lub samą soczewicą, a następnie zapieka w piekarniku lub smaży w tzw. głębokim tłuszczu. Te zapiekane oczywiście okrasza się suto skwarkami, a te smażone podaje z sosami. Na Podlasiu można spotkać także soczewiaki. Jest to wersja kakorów z nadzieniem jedynie z soczewicy. Kakory są bardziej delikatne w smaku niż kartacze, zapewne z powodu gotowanych ziemniaków, ale równie smaczne.
Pierogi z dziczyzną
Kuchnia Podlasia to także duży wybór potraw mącznych, do których zaliczamy m.in. pierogi. W Białowieży i okolicach warto spróbować tych z dziczyzną. Zanim je zamówiliśmy mieliśmy pewne opory, ale ostatecznie doszliśmy do wniosku, że nie jest to mięso pochodzące od zwierząt hodowanych przemysłowo. Farsz do pierogów z dziczyzną to mielone mięso m.in. z jelenia, sarny, dzika doprawione odpowiednią mieszanką przypraw , w tym majerankiem i czasami grzybami.
Soljanka
Soljanka, znana również jako solanka, to potrawa, która podobnie, jak wszystkie wcześniej wspomniane, przywędrowała na Podlasie zza wschodniej granicy. Cieszy się ona jednak popularnością zarówno na Ukrainie i Białorusi jak i w Rosji, czy nawet w Gruzji. Soljanka jest gęstą zupą, w której głównym składnikiem jest mięso, ryby lub grzyby. Jest to zupa sycąca i rozgrzewająca. Jak sama nazwa wskazuje jest ona lekko słona, ale i kwaśna zarazem. A to dzięki połączeniu ogórków kiszonych, cytryny i oliwek. Nie brakuje w niej też przypraw, obowiązkowo do solanki dodaje się pieprz, koperek, a często także pietruszkę. Nas na solankę długo nie trzeba było namawiać, dziś przygotowujemy ją sami w domu.
Marcinek
Pochodzące z regionu Puszczy Białowieskiej ciasto o nazwie Marcinek to nasze odkrycie i absolutny hit pobytu w Białowieży. Tradycja pieczenia Marcinka i jego nazwa związana jest z historią Pałacu Carskiego w Białowieży, gdzie hucznie obchodzono Święto Marcina. Legenda głosi, że kucharz pracujący w Pałacu Carskim wyniósł przepis na marcinka, a ponieważ ciasto powstaje z prostych i dostępnych składników, szybko zaczęło cieszyć się popularnością wśród lokalnej społeczności. W wielu hajnowskich domach tradycje związane z kultywowaniem wypieku hajnowskiego marcinka trwają od dziesięcioleci, a tradycyjna receptura jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Ciasto wyglądem przypominające tort jest bardzo pracochłonne w przygotowaniu, ponieważ składa się z wielu, najczęściej od 20 do 30 sztuk bardzo cienkich placków przełożonych masą śmietanową. Tradycyjny marcinek nie jest przesadnie słodki, ponieważ przekłada się go słodką i kwaśną śmietaną. Poezja smaku!
Opisane tutaj potrawy kuchni Podlasia to tylko niewielka część tego, co ma ona do zaoferowania. Współistnienie na Podlasiu mniejszości białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej, a także obecność Żydów czy Tatarów wywarły ogromny wpływ na to jak się tutaj gotuje. Większość potraw na Podlasiu jest stworzona na bazie mąki lub ziemniaków, ponieważ te produkty zawsze były dostępne. Z pewnością o kuchni Podlasia można powiedzieć, że jest ona prosta, pożywna i po prostu smaczna!
Więcej postów z Podlasia znajdziecie tu: Podlasie, natomiast pozostałe wpisy z naszych wycieczek i podróży po Polsce tutaj: Polska
Jeśli podobają się Wam nasze posty, zapraszamy do polubienia strony Aktywnych w podróży na Facebooku oraz do śledzenia naszego profilu na Instagramie. Będzie nam również miło, jeśli udostępnicie ten post swoim znajomym.