Norwegia kojarzy się przede wszystkim ze wspaniałą przyrodą. Fiordy, potężne skalne ściany, przepiękne górskie panoramy, ale i lodowce czy drogi widokowe to absolutne bogactwo tego kraju. Jednak unikatowy i jednocześnie bezcenny element krajobrazu stanowią kościoły klepkowe (in. słupowe). Począwszy od XII w. powstało ich w Norwegii ok. tysiąca. Do dziś zachowało się tu 28 kościołów słupowych, z czego 25 znajduje się w miejscu wybudowania. W poniższym poście przybliżamy temat stavkirke w Norwegii.
Kościoły słupowe czy klepkowe – skąd nazwy?
Kościoły słupowe swoją nazwę zawdzięczają drewnianym słupom czyli pionowym elementom, na których wspiera się konstrukcja budowli, w odróżnieniu od typowych konstrukcji zrębowych, zdominowanych przez poziome belki. Podstawowym elementem konstrukcji są wielkie, narożne, drewniane kolumny, a oprócz nich więźbę dachową podtrzymują dodatkowe, wolnostojące słupy. Powszechnie używa się również nazwy „kościoły klepkowe”. Prawdopodobnie pochodzi ona z języka angielskiego, gdzie „klepka” ma się odnosić do desek kryjących ściany tych kościołów. Najbardziej adekwatna byłaby nazwa „kościoły słupowo-ramowe”, co bardzo dokładnie oddaje specyfikę ich konstrukcji. W poście używam naprzemiennie obydwu nazw. Dodam jeszcze tylko, że czasami można też spotkać się z określeniem „kościoły typu stav”.
Kościoły klepkowe – konstrukcja budowli
Kościoły budowane były różnymi technikami, w zależności od regionu i okresu ich konstrukcji. Najprostsze mają jedynie jedną nawę, niewielkie prezbiterium oraz dach oparty na ścianach. Kościoły o najbardziej złożonej konstrukcji posiadają trzy nawy oraz znaczną wysokość. Pokryte są stromym dachem krytym gontem.
Warto zwrócić uwagę na ciekawe zdobienia, np. smoki umieszczone na zwieńczeniach dachów. Miały one chronić przed złymi duchami.
Drugim ciekawym elementem stavkirke jest dość wąski korytarz biegnący wewnątrz wokół kościoła. Tutaj modlili się pokutnicy, a wikingowie składowali broń.
Kościoły klepkowe w Norwegii
Kościoły te należą do najstarszych drewnianych zabytków Europy! Drewniane świątynie tego typu powszechnie budowano w XI i XII w. Wówczas powstało ich ok. tysiąca. Do dziś zaś w Norwegii, zachowało się 28 kościołów słupowych, z czego 25 znajduje się w miejscu wybudowania. Pozostałe zostały przeniesione do skansenów, a jeden nawet znalazł się w Polsce. To świątynia Wang w Karpaczu.
Kościół klepkowy w Undredal
Zachowane świątynie różnią się między sobą. Najprostsze z nich są niewielkie, jednonawowe, jak kościół w Undredal. Jest to zresztą najmniejszy kościół klepkowy w Norwegii! Pomalowany nietypowo, na biało, pamięta czasy duńskiej dominacji na tym terenie (1536-1814).
Kościół klepkowy w Heddal
Średniowieczni budowniczy potrafili jednak wznosić też wysokie, bogato zdobione świątynie. Do takich należy 26-ścio metrowy kościół w Heddal. Jest to majstersztyk architektury drewnianej. Tę XIII-wieczną świątynię wieńczy dach składający się z 63 połaci krytych gontem.
Kościół klepkowy w Burgund
Z kolei jedyny kościół słupowy w Norwegii, który dotrwał do naszych czasów w nienaruszonym stanie jest kościół w Borgund. Świątynię pw. Św. Andrzeja wzniesiono ok. 1150 r. W jego wnętrzu nie ma ław, zdobień, ani sztucznego oświetlenia. Światło wpada jedynie przez wąskie okna, które pierwotnie były okrągłymi otworami w ścianach. Elewację kościoła ozdobiono rzeźbami fantastycznych zwierząt, głowami smoków i runicznymi inskrypcjami. Śmiało można powiedzieć, że kościół w Borgund jest najpopularniejszym kościołem klepkowym w Norwegii, znajduje się tuż obok dawnej trasy królewskiej z Oslo do Bergen.
Swoją drogą, polecamy przejść się chociaż fragmentem szlaku powyżej kościoła w kierunku Vindhella – najsłynniejszego, w kontekście inżynierii drogowej, odcinka Drogi Królewskiej (Kongevegen).
Kościół klepkowy w Gol
I na koniec Gol. W 1994 r. zbudowano tu współczesną replikę średniowiecznego kościoła klepkowego, który został przeniesiony w latach 80. XIX w. do Norweskiego Muzeum Historii Kultury na Bygdøy w Oslo. Replika, wykonana tradycyjnymi metodami, zachowała elementy architektoniczne i rzeźbione wzory smoków, które zdobiły oryginalną budowlę z XIII w.
Planujesz podróż do Norwegii?
Zapraszamy do zakładki Norwegia, znajdziesz tu mnóstwo inspiracji i konkretne informacje w postaci tekstów i zdjęć. Do Norwegii podróżujemy regularnie od 2015 r., dlatego zgromadziliśmy i wciąż gromadzimy nowe materiały. Przeczytasz m.in. o:
- słynnej półce skalnej Preikestolen (szlak i wszelkie informacje)
- intrygującym kamieniu zamieszonym nad fiordem czyli Kjeragbolten (szlak, dojazd, parking, itp.)
- Besseggen czyli szlaku w Jotunheimen z przepięknymi widokami na dwa jeziora o różnych kolorach wody
- wejściu na Gaustatoppen – szczyt, z którego widać nawet 1/6 Norwegii
- Trondheim i obłędnej katedrze Nidarosdomen
- Oslo – co warto zobaczyć w stolicy Norwegii.
Znajdziesz też gotowy plan na 14-sto dniowy objazd Norwegii południowej.
Jeśli podobają się Wam nasze posty, zapraszamy do polubienia strony Aktywnych w podróży na Facebooku oraz do śledzenia naszego profilu na Instagramie. Będzie nam również miło, jeśli skomentujesz lub udostępnisz ten post swoim znajomym.
Jeśli spodobał Ci się post, możesz nas wesprzeć stawiając nam wirtualną kawę. Tym sposobem wspierasz naszą twórczość.
Dodatkowo, stawiając nam kawę, masz teraz możliwość odebrania za darmo 45 dni dostępu do bogatej biblioteki audiobooków BookBeat!
Zobacz i przeczytaj również:
Zostaw Odpowiedź