Chyba każdy z nas, mniej lub bardziej zainteresowany ulicznym street artem, kojarzy słynny białostocki mural „Dziewczynka z konewką”. Niemniej znana jest Babcia Eugenia czyli „Wyślij pocztówkę do babci”. Jednak będąc w Białymstoku, warto poszukać również innych ulicznych malowideł, a nawet przejść się ich szlakiem. My co prawda, nie przeszliśmy całej trasy, ale widzieliśmy całkiem sporo białostockiego street artu. Zapraszamy na post z opisami murali, zdjęciami i mapą która ułatwi spacer.
Murale – krótka historia
Mural to słowo pochodzące z języka hiszpańskiego, a oznacza po prostu wielkoformatowe malowidło ścienne. Na pewno kojarzysz z historii takie malowidła z czasów prehistorycznych. Tak, to był odpowiednik dzisiejszych murali! A raczej odwrotnie, to obecne malowidła są w pewnym sensie nawiązaniem artystycznym do tych sprzed wieków. Za kolebkę współczesnych murali uważa się Amerykę Południową, a przede wszystkim Meksyk. W Polsce zyskały sporą popularność w czasach PRL-u, ale w latach 90. zostały w dużej mierze zastąpione przez reklamy wielkoformatowe. Cieszy więc, że obecnie wracają do łask.
Murale w Białymstoku
W Białymstoku murale cieszą się coraz większą popularnością. W chwili pisania postu (marzec 2024 r.), można ich tu zobaczyć ponad 40! Co roku powstają kolejne malowidła, często w ramach wydarzeń kulturalnych odbywających się w mieście. Niektóre z nich, jak słynna „Dziewczyna z konewką” czy „Wyślij pocztówkę do Babci” stały się nawet nieformalnymi symbolami stolicy Podlasia. Co ciekawe, Białystok wygrał w 2016 r. organizowany przez „Portal Komunalny” konkurs na najładniejsze, największe i najbardziej zaskakujące murale, pokonując w rywalizacji aż 11 miast!
Białystok pokusił się o stworzenie „Szlaku Białostockich murali”. Nie jest to szlak znakowany w terenie, ale na dedykowanej stronie można znaleźć mapki z zaznaczonymi muralami. Jednak warto pamiętać, że cechą charakterystyczną street artu jest zmienność, dlatego spacerując ulicami miasta, można natknąć się na takie malowidła, które nie zostały uwzględnione na mapie lub na nadgryzione mocno zębem czasu.
Zapraszamy na spacer ulicami Białegostoku w poszukiwaniu murali! Zaczynamy od słynnej Dziewczynki z Konewką.
Dziewczynka z Konewką
Lokalizacja: Al. Józefa Piłsudskiego 11/4
Autorka: Natalia Rak
Wydarzenie/akcja: Folk on the Street
„Dziewczynka z Konewką” to najbardziej znany mural w Białymstoku. Można nawet spotkać się ze stwierdzeniem, że to taki nieoficjalny symbol miasta, kojarzony ze stolicą woj. podlaskiego na całym świecie. Namalowała go w 2013 r. Natalia Rak, absolwenta łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych w ramach akcji „Folk on the street” organizowanej przez Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury. Mural powstał na motywach legendy ludowej o wielkoludach z opracowania Wojciecha Załęskiego „Hecz, precz, stała się rzecz. Wydobyte z kufra pamięci”. Celem wspomnianej akcji „Folk on the street” jest upowszechnianie folkloru poprzez wprowadzenie w przestrzeń publiczną tradycyjnych motywów ludowych pochodzących m.in. z legend, obrzędów czy sztuki ludowej.
Mural przedstawia wspinającą się na palcach, bosą dziewczynkę, która podlewa rosnące przed budynkiem drzewo. Dla nas obraz ma też wymiar symboliczny – warto wkładać w trud i dbać o przyrodę!
Malowidło znajduje się na ścianie budynku, który powstał w 1914 r., obecnie należy do Uniwersytetu w Białymstoku. Co ciekawe, gdy pojawiło się zagrożenie jego likwidacji, związane z planowanym sprzedażą, dzięki interwencji mieszkańców mural wraz ze stanowiącym jego integralną część drzewem został uznany za dobro kultury współczesnej i podlega ochronie konserwatora zabytków. O popularności „Dziewczynki z konewką” świadczy też fakt, że w 2014 r. trafił on na znaczek pocztowy, a także doczekał się replik, m.in. w chorwackim Osijeku oraz w chińskim Ningbo. Ponadto w Białymstoku można kupić gadżety z wizerunkiem malowidła – m.in. kubki, magnesy, torby.
Wyślij pocztówkę do Babci
Lokalizacja: ul. M. Skłodowskiej-Curie 14
Autorzy: Jan Estrada-Osmycki, zespół kreatywny Festiwalu Up to date, wykonanie: Good Looking Studio
Wydarzenie/akcja: Up to date Festival 2019
„Wyślij pocztówkę do Babci” to drugi bardzo popularny białostocki mural. Powstał on w ramach promocji jednej z akcji organizowanych w ramach „Up To Date Festival”. Widnieje na nim podobizna dziewięćdziesięcioletniej pani Eugenii, prywatnie babci jednego z białostockich dziennikarzy radiowych, jednocześnie jednego z organizatorów festiwalu. Integralną częścią malowidła jest napis: „Sami przed sobą zgrywamy wiecznie zabieganych i zajętych, przez co zapominamy o tym, co zbyt często uznajemy za niewarte zapomnienia. Czasem dotyczy to naszych najbliższych, czasem po prostu nas samych. Dbaj o bliskich, pamiętaj. To proste :)”.
Niedawno mural zniknął na ok. dwa lata. Jednak 31 lipca 2023 r. babcia Eugenia powróciła na elewację budynku, ale z małymi zmianami. Po pierwsze pojawiła się tam zachęta do kontaktu także z dziadkami, a po drugie lokalny regionalizm „dla” babci, który zastąpił przyimek „do”.
Czerwona ściana
Lokalizacja: ul. Ludwika Zamenhofa 5c (boczna ściana budynku z muralem „Żubry”)
Autor: Stanisław „Szum” Szumski
Wydarzenie/akcja: 27. Dni Sztuki Współczesnej
„Czerwona ściana” to kolaż motywów z plakatu Dni Sztuki Współczesnej z 2012 r., które umieszczone zostały na czerwonym tle – stąd nazwa malowidła. Jego autorem jest pochodzący z Gdańska Stanisław „Szum” Szumski, malarz i grafik, ceniący sobie w twórczości eksperyment i niewiedzę. Wygrał on wówczas ogólnopolski konkurs w ramach akcji ESSA East Side Street Art.
Żubry
Lokalizacja: ul. Ludwika Zamenhofa 5c (zachodnia ściana)
Autorzy: Morten Andersen, BASE23
Wydarzenie/akcja: 28. Dni Sztuki Współczesnej
„Żubry” to kolejny białostocki mural, który powstał w ramach akcji ESSA East Side Street Art. Autorzy to duet niemieckich artystów – Morten Andersen i BASE13. Malowidło przyciąga uwagę wyrazistą, zielono-fioletowej kolorystyką, a przedstawia dwa żubry – symbole Podlasia, nad którym umieszczono stwora przypominającego smoka. Smok może stanowić interpretację gryfu z herbu Jana Klemensa Branickiego, jednego z dawnych właścicieli Białegostoku.
Ludwik Zamenhof
Lokalizacja: ul. Ludwika Zamenhofa 26
Autor: Andrzej Muszyński
„Ludwik Zamenhof” to mural, który powstał dla uczczenia pamięci związanego z Białymstokiem, twórcy języka esperanto. Inspiracją do jego powstania był odbywający się rok później czyli w 2009 r. Światowy Kongres Esperanto. Lokalizacja malowidła jest nieprzypadkowa – w miejscu budynku z muralem, kiedyś stał dom, w którym urodził się i gdzie spędził pierwsze lata życia Ludwik Zamenhof.
Mural został zaprojektowany przez Andrzeja Muszyńskiego, pochodzącego z Poznania, ale mieszkającego od lat Białymstoku malarza. Obraz ma wymiar symboliczny, bowiem trzymane w rękach białostoczanie baloniki są w kolorach olimpijskiego logo, co ma nawiązywać do porozumienia wszystkich narodów za pośrednictwem esperanto. Poniżej znajdują się dwa balkony i okno imitujące prawdziwe elementy budynku: z dolnego balkonu na rodzinny dom spogląda Ludwik Zamenhof, na parapecie okna zaś, siedzą esperantyści Jakub Szapiro i Abraham Zbar.
Malwy
Lokalizacja: ul. Lipowa 24 (w podwórzu)
Autor: M.Ceirowski
Malwy to piękne kwiaty kojarzone z polskim latem na wsi. Chyba dlatego mural pod tym tytułem to jeden z bardziej urokliwych w Białymstoku. Znajduje się w podwórzu i nie jest łatwy do znalezienia. Ale z racji jego charakteru, kojarzonego z idylliczną podlaską wsią, chyba lepiej, że nie znajduje się przy ruchliwej i głośniej ulicy. Malowidło przedstawia drewniane chałupy kryte strzechą, otoczone ogrodem z urokliwymi malwami. Na pierwszym planie widać ptaka przypominającego zimorodka, a całość kompozycji uzupełniają rosnące tuż przy murze drzewa. Niestety widok nieco psują zaparkowane tuż przy muralu samochody.
Przenikanie
Lokalizacja: ul. M. Skłodowskiej-Curie 10 (tuż obok budynku z „Pocztówką do babci”)
Autor: nieznany
Wydarzenie/akcja: 4. Festiwal Światła i Sztuki Ulicy Lumo Bjalistoko
„Przenikanie” to ciekawy mural łączący w sobie przeszłość i teraźniejszość Białegostoku. Po lewej jego stronie umieszczono kopię mapy miasta z 1935 r., po prawej zaś – współczesny plan. W dolnej części malowidła widnieje panorama zniszczonego podczas II wojny światowej centrum stolicy Podlasia, a w górną został wkomponowany relief przedstawiający trzymane przez postać mężczyzny balony z drewnianą miejską zabudową. Znów mamy tu wymiar symboliczny – drewniane budynki przechodzą do historii – ulatują do nieba. Podobno warto zajrzeć tutaj nocą, ponieważ mural uzupełniają elementy świetlne – neonowe domy oraz kontur współczesnej mapy nałożony na historyczny plan miasta.
Smok-kurczak
Lokalizacja: ul. Ludwika Waryńskiego 8 (widoczny od ul. Częstochowskiej)
Autor: Paweł „Swanski” Kozłowski
Wydarzenie/akcja: 27. Dni Sztuki Współczesnej
Smok-kurczak to jeden z najstarszych białostockich murali. Zajmuje on dwie ściany budynku i przedstawia ogromnego stwora – ni to smoka, ni to ptaka. Autorem malowidła jest Paweł Kozłowski, pseud. Swanski, warszawski grafik i projektant, wywodzący się ze środowiska deskorolkowego. Jego wielkoformatowe prace można zobaczyć w wielu miastach świata, m.in. w Berlinie, Bristolu czy Los Angeles. Jest też autorem teledysku do utworu „Moje miasto” Marii Peszek.
Utkany Wielokulturowością
Lokalizacja: al. Józefa Piłsudskiego 19/1 (na bocznej ścianie budynku)
Autor: projekt:Dariusz Paczkowski oraz wykonanie – uczestnicy warsztatów „Mow@ Miłości” pod kierunkiem Dariusza Paczkowskiego
Wydarzenie/akcja: projekt „Mow@ Miłości”
„Utkany Wielokulturowością” to mural składający się z kolorowych nitek z wplecionymi słowami: „miłość”, „zaufanie”, „odwaga”, w różnych językach. Na tle siatki nitek umieszczono też motywy nawiązujące do zamieszkujących Białystok różnych narodowości: żydowskiej, rosyjskiej, niemieckiej oraz polskiej.
W swojej symbolice odwołuje się on więc zarówno do włókienniczych tradycji miasta, jak i jego wielokulturowości.
Inicjatorem powstania malowidła była Fundacja Klamra, a projekt został zainspirowany opowieściami Jolanty Szczygieł-Rogowskiej, dyrektorki Galerii Sleńdzińskich, o historii miasta. Niestety mural został kilkakrotnie zdewastowany, co natychmiast spotykało się z reakcją lokalnych organizacji i mieszkańców miasta. W ramach akcji odnawiania muralu dodano kolejne elementy, np. napis „wspólnie” w języku białoruskim.
Murale w Białymstoku – mapa. Sprawdź miejsca opisane w poście.
Aby zobaczyć listę punktów, które oznaczyliśmy – wybierz ikonkę zakładki na górze po lewej stronie. To oczywiście tylko niektóre z wielu murali Białegostoku.
Znasz białostockie murale? Które poza wymienionymi polecasz zobaczyć? Miło nam będzie, jeśli podzielisz się taką informacją w komentarzu do posta.
Dobrym wyborem jest nocleg w bliskiej okolicy Pałacu Branickich lub Rynku. My wybraliśmy apartament na ul. Warszawskiej i z całą odpowiedzialnością możemy go polecić – VoQue Apartments
Powyższy link jest linkiem afiliacyjnym. Będzie nam miło, jeśli rezerwując apartament, skorzystasz z niego – Ty zapłacisz tyle samo, a Booking.com podzieli się z nami swoją prowizją. Przeznaczymy ją na utrzymanie bloga (m.in. domena, serwer) oraz tworzenie nowych bezpłatnych treści. Z góry dziękujemy za pomoc w rozwoju bloga!
Planujesz podróż na Podlasie?
- Jeśli planujesz odwiedzić Białystok, zobacz nasz gotowy plan zwiedzania stolicy Podlasia: Białystok na weekend | Atrakcje stolicy Podlasia
- Jeśli zaś wybierasz się do pobliskiego Supraśla, koniecznie zajrzyj do posta Podlasie na weekend | Atrakcje Puszczy Knyszyńskiej
- Zobacz też nasze posty o Kolorowych cerkwiach Podlasia i o Grabarce – Świętej Górze Prawosławia
- Jeśli zaś planujesz podróż do Białowieży, informacje znajdziesz w postach: Białowieża na weekend | Co zobaczyć w krainie żubra oraz Okolice Białowieży | Co warto zobaczyć jesienią
- Pozostałe wpisy z naszych wycieczek i podróży po Polsce znajdziesz tutaj: Polska
- Jeśli podobają Ci się nasze posty, zapraszamy do polubienia strony Aktywnych w podróży na Facebooku oraz do śledzenia naszego profilu na Instagramie.
- Będzie nam również miło, jeśli udostępnisz ten post swoim znajomym. Możesz również zostawić komentarz pod wpisem.
Jeśli spodobał Ci się post, możesz nas wesprzeć stawiając nam wirtualną kawę. Tym sposobem wspierasz naszą twórczość.
Dodatkowo, stawiając nam kawę, masz teraz możliwość odebrania za darmo 45 dni dostępu do bogatej biblioteki audiobooków BookBeat!
